Nguồn năng lượng từ tài nguyên hóa thạch trên Trái đất đang vơi dần cộng thêm vấn nạn ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng khiến nhiều hãng xe trên thế giới chuyển hướng sang sản xuất xe điện để thay thế cho xe dùng động cơ đốt trong như một xu thế tất yếu. Tại Việt Nam, xe điện đang là một xu hướng mới với nhiều dư địa để phát triển. Thị trường Việt hứa hẹn sẽ là một thị trường đầy tiềm năng với sự cạnh tranh gay gắt giữa các hãng xe thời gian tới. Và người tiêu dùng Việt sẽ được hưởng lợi lớn nhất vì có thêm nhiều lựa chọn vừa túi tiền.

Xe điện sẽ dần thay thế xe xăng

Theo số liệu từ công ty chuyên nghiên cứu, phân tích ngành công nghiệp ô tô JATO Dynamics, xe điện chiếm 6% tổng lượng xe bán ra trên toàn thế giới năm 2021 - tăng gần gấp đôi so với mức 3,1% của năm 2020. Cụ thể, năm 2021, khoảng 4,2 triệu chiếc xe điện được bán ra trên toàn cầu, tăng mạnh so với doanh số 2,01 triệu chiếc năm 2020. Theo dữ liệu của công ty nghiên cứu MarkLines Co tại Tokyo (Nhật Bản), doanh số bán xe điện toàn cầu năm 2022 thậm chí còn tăng 66,6% so với năm 2021, lên mức 7,26 triệu xe. Đáng chú ý, thị phần xe điện đã chiếm 9,5% tổng doanh số bán xe toàn cầu trong năm 2022.

Tại Trung Quốc, doanh số bán xe điện tăng khoảng 80%, lên 4,53 triệu chiếc vào năm 2022. Trong khi các nước châu Âu bao gồm Đức và Anh, lượng xe điện bán ra tăng khoảng 30%, đạt 1,53 triệu xe.

Doanh số Top 5 các hãng sản xuất ô tô điện thế giới năm 2022 (Q1 - Q4). Nguồn: INSIDEEVS.

Ở châu Âu, Jaguar lên kế hoạch chỉ bán xe điện từ 2025, Volvo là từ 2030 và hãng xe Anh Lotus đặt mục tiêu chỉ sản xuất xe điện từ 2028. Theo Volkswagen, 70% doanh số của hãng sẽ là xe điện kể từ năm 2030. Nhiều chính phủ trên thế giới cũng đặt mục tiêu cấm bán ôtô động cơ đốt trong. Sự chấm dứt của ôtô xăng dầu được cho là không tránh khỏi, và liên quan tới nhiều yếu tố, trong đó yếu tố quyết định là công nghệ, và mọi thứ đều đang diễn ra rất nhanh.

Trong những năm gần đây, tình hình phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam tương đối ổn định và có nhiều dấu hiệu khởi sắc khiến Việt Nam trở thành một thị trường tiềm năng để phát triển ô tô nói chung và xe động cơ điện nói riêng. Tuy nhiên, tỷ lệ sở hữu ô tô của Việt Nam vẫn còn thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực, mới chỉ ở mức 46 ô tô/1.000 người. Con số này chỉ bằng 1/10 của Thái Lan và 1/20 của Malaysia. Đây được coi là cơ hội để các hãng xe ô tô đầu tư, phát triển sản xuất tại Việt Nam.

Chính phủ đã có những chính sách ưu đãi về thuế với ô tô điện rất kịp thời. Từ ngày 1/3/2022, Chính phủ quyết định giảm thuế tiêu thụ đặc biệt về 3% đối với các dòng xe dưới 9 chỗ (trước sửa đổi là 15%) nhằm thúc đẩy ô tô điện phát triển tại Việt Nam. Ô tô điện chạy pin cũng được miễn thuế trước bạ trong 3 năm, bắt đầu từ 1/3/2023 theo Nghị định số 10/2023/NĐ-CP ngày 15/1/2023. Trong 2 năm tiếp theo, mức thu này sẽ bằng 50% so với mức thu của các loại xe xăng, dầu có cùng số chỗ ngồi.

Xu hướng xe năng lượng sạch trên thế giới ngày càng phổ biến và có thể sẽ thay thế hoàn toàn xe động cơ đốt trong trong tương lai gần.

Trong khi đó, giá dầu thế giới phụ thuộc rất lớn vào biến động địa chính trị. Các tổ chức quốc tế dự báo thị trường nhiên liệu này liên tục thay đổi. Điều này sẽ ảnh hưởng lớn tới quyết định mua ô tô của người tiêu dùng trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng.

Theo kết quả khảo sát được thực hiện bởi một diễn đàn uy tín về ô tô tại Việt Nam mới đây, có đến 99,4% người tiêu dùng trên 25 tuổi đã từng nghe tới ô tô điện, trong đó 82% người quan tâm và từng tìm hiểu về ô tô điện. Đáng chú ý, với những người đã và đang tìm hiểu sâu sắc về ô tô điện, có tới hơn 45% chắc chắn chọn mua ô tô điện trong 12 tháng tới. Dù ở lứa tuổi nào thì người tiêu dùng cũng thể hiện sự lạc quan, tin tưởng ô tô điện sẽ là phương tiện của tương lai, giúp giảm ô nhiễm môi trường. Quan điểm này cho thấy sự đón nhận mạnh mẽ của người tiêu dùng với ô tô điện nói chung, và tiềm năng to lớn của thị trường ô tô điện tại Việt Nam nói riêng.

Trước xu thế điện khí hoá đang bùng nổ, tại COP26 và COP27 Việt Nam cũng đã có những cam kết mạnh mẽ sẽ không đứng ngoài xu hướng này. Trước tình hình đó, trong 2 năm trở lại đây, nhiều hãng xe đã và đang giới thiệu những dòng sản phẩm động cơ điện, sử dụng năng lượng sạch tại thị trường Việt. Nổi bật nhất tại Việt Nam hiện tại là VinFast với các sản phẩm xe máy điện, xe buýt điện và ô tô điện. Bên cạnh thương hiệu xe điện nội địa VinFast, nhiều hãng xe lớn đã lên kế hoạch vào Việt Nam trong thời gian qua có thể kể đến như KIA giới thiệu mẫu EV6, Hyundai ra mắt IONIQ 5, Audi trình làng e-tron GT. Tại Vietnam Motor Show 2022, hàng loạt mẫu xe điện lần đầu lộ diện như một động thái “dò đường” của các hãng, như Mercedes EQS với hai phiên bản EQS 450+ và EQS 580 4MATIC, Lexus với LF-Z, Toyota với bZ4X… Tuy vậy, có một đặc điểm chung là các hãng xe kể trên đang sản xuất mẫu xe ô tô điện phân khúc tầm trung đến cao cấp với giá bán khá cao.

Xe điện giá rẻ, cơ hội mới cho người tiêu dùng Việt

Trước những tên tuổi lớn với những sản phẩm xe điện có giá thành vẫn còn ở mức cao thì phân khúc xe điện giá rẻ đã xuất hiện tại Việt Nam. Thị trường ô tô điện giá rẻ trong tầm giá từ 200 – 300 triệu đồng hứa hẹn sẽ "dậy sóng" với loạt thương hiệu Trung Quốc tung dự án lắp ráp, phân phối. Nhiều doanh nghiệp từ thị trường lớn nhất thế giới đang rầm rộ triển khai phân phối tại Việt Nam.

Đơn cử như Chery đã hé lộ kế hoạch gia nhập thị trường Việt Nam và chuẩn bị phân phối các mẫu ô tô mới, trong đó có cả xe điện. Hiện chưa rõ hãng xe Trung Quốc này sẽ giới thiệu mẫu xe điện nào tại thị trường Việt Nam nhưng giới thạo tin đồn đoán hãng xe này rất có thể sẽ tung ra thị trường một mẫu ô tô điện cỡ nhỏ như Chery Unbounded Pro. Mẫu xe này tại thị trường Trung Quốc với giá bán từ 12.500 - 15.800 USD. Bên cạnh Chery, vào cuối năm 2022 công ty Quindao Hongri Automobile Trade và Quindao Hongri Automobile Technology, có trụ sở tại thành phố Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc cũng đã đăng ký quyền bảo hội kiểu dáng công nghiệp một mẫu ô tô điện tại Việt Nam.

Wuling HongGuang MiniEV - mẫu ô tô điện mini có giá thành phải chăng dự kiến sẽ là một luồng gió mới trong phân khúc xe điện giá rẻ tại Việt Nam.

Và đáng chú ý hơn cả thời gian qua là thông tin liên doanh GM - SAIC - WULING cùng đối tác tại Việt Nam sắp giới thiệu một mẫu xe điện phổ thông có tên Wuling HongGuang MiniEV, được cho là sẽ mở ra một phân khúc hoàn toàn mới tại thị trường ô tô Việt Nam: ô tô điện cỡ nhỏ. Giá bán của mẫu xe này được dự đoán giải quyết khoảng trống thị trường giữa xe tay ga cao cấp và hatchback hạng A giá thấp nhất. Theo nhận định của nhiều chuyên gia, mẫu xe này có thể là lựa chọn hợp túi tiền của nhiều người dân, đồng thời khiến doanh số bán ô tô điện tại Việt Nam bùng nổ trong thời gian tới.

Theo số liệu từ JATO, trong 3 năm (từ 2020, 2021 và 2022) Wuling HongGuang MiniEV là mẫu ô tô điện mini bán chạy nhất thế giới. Đây là sản phẩm được nghiên cứu và phát triển bởi GM - (SAIC - WULING) - công ty liên doanh ô tô hàng đầu thế giới, với doanh số bán lũy kế đạt hơn 25 triệu xe. Liên doanh này là sự góp sức của 3 cổ đông gồm: hãng General Motors (GM) của Mỹ với một nửa tổng số cổ phần, cùng SAIC Motor và Wuling Motors. Wuling HongGuang MiniEV được TMT Motors sản xuất, lắp ráp và phân phối độc quyền tại Việt Nam, xe dự kiến ra mắt vào Quý 2 năm 2023.

Theo các thông số kỹ thuật được công bố tại các thị trường khác, Wuling HongGuang MiniEV có kích thước nhỏ gọn với chiều dài khoảng 2,9m, rộng 1,5m, và cao 1,6m, chiều dài cơ sở chỉ khoảng 1,9m - nhỏ gọn hơn rất nhiều các mẫu xe ô tô khác hiện có trên thị trường Việt Nam, phù hợp với nhu cầu di chuyển trong đô thị. Đặc biệt, với công suất sạc thấp, xe có thể được nạp năng lượng dễ dàng tại các ổ điện dân dụng tiếp địa với mức chi phí thấp.

Ngay sau khi TMT Motors thông báo về việc hợp tác với liên doanh GM - (SAIC - WULING) để độc quyền phân phối tại Việt Nam, HongGuang MiniEV là cái tên nhận được rất nhiều sự quan tâm từ công chúng. Nhiều chuyên gia cho rằng, ở thời điểm hiện tại khi giá thành là một trong những vấn đề lớn khiến người dân còn e ngại khi tiếp cận xe điện thì mẫu xe này lại là một lựa chọn khá hợp lý. Thậm chí, khi được bán ra, HongGuang MiniEV có thể sẽ đóng góp tới sự bùng nổ và phổ cập của ô tô điện tại Việt Nam, đặc biệt là phân khúc xe điện giá rẻ.